Fitch Ratings[1] го потврди долгорочниот кредитен рејтинг на Република Северна Македонија во странска валута (Issuer Default Rating – IDR) на ниво ‘BB+’ со стабилни изгледи.
Клучни фактори за кредитниот рејтинг ‘BB+’ на Република Северна Македонија се:
- Долгогодишна примена на кредибилни и конзистентни макроекономски политики;
- Поддршка на долготрајниот de facto фиксен девизен курс кон еврото;
- Подобри индикатори за управување (governance) во споредба со медијаната на земјите со сличен рејтинг;
- Посветеност на процесот на пристапување во ЕУ.
Наспроти овие фактори се малата големина на економијата, релативно високата евроизација на банкарскиот сектор, високата структурна невработеност и слабиот раст на продуктивноста.
При анализа на состојбата во Република Северна Македонија и нејзиното рангирање, Fitch Ratings зема во предвид повеќе фактори кои позитивно / негативно влијаат на кредитниот рејтингот, а согласно со моменталната состојба во државата дава и соодветни прогнози за иден напредок во одредена област.
Недостаток на фискалнa основа:
Владата, втора година по ред повторно ја одложи целосната примена на Закон за органски буџет (Organic Budget Law – OBL), а примена на истиот е предвидена на почетокот на 2027 година. Овој законот поставува лимит од 3% од бруто домашниот производ (БДП) за фискален дефицит и 60% од БДП за бруто-долгот на Влада.
Високите тековни расходи (особено плати и пензии), како и ограничениот капацитет за зголемување на приходи, ја отежнуваат примена на одредбите од овој Закон, што ја намалува кредибилност според Fitch.
Големи, но опаѓачки фискални дефицити:
Ревидираниот буџет за 2025 година таргетира дефицит од 4% од БДП, поради високи тековни трошоци и капитални инвестиции. Во првата половина од 2025, дефицитот изнесува 2.5% од БДП, делумно поддржан од неочекуван трансфер на дивиденда од 3 милијарди денари од централната банка.
Fitch прогнозира целосен фискален дефицит од 4.5% за 2025 година, потоа намалување на:
- 3.9% во 2026 година и 3.4% во 2027 година.
Според анализите на Fitch со соодветна среднорочна стратегија може да се предвидува дефицит од 2.8% до 2029 година, но само доколку се подобри управувањето со приходите, ако се спроведат реформи за пристап до Фондовите на Инвестицискиот рамковен план за Западен Балкан (до 750 милиони евра) и доколку се контролира растото на тековните расходи.
Висок јавен долг:
Fitch прогнозира јавен долг од 54.1% од БДП до крајот на 2025 година, со зголемување до повеќе од 56% до 2027 година. Среднорочната проекција на Fitch покажува стабилизација на долгот на околу 57% од БДП до 2030 година.
Околу 30% од долгот е спрема мултилатерални и билатерални кредитори. До средина на 2025, 66% од долгот е во странска валута, најмногу во евра што го намалува девизниот ризик поради врзаноста на денарот со еврото.
Инфлаторни ризици:
Инфлацијата во просек изнесувала 4.7% на годишно ниво за период од јануари до јули 2025, а сето тоа под влијание на растот на платите за 9.8%, зголемувањето на пензиите, кредитниот раст за 13% и зголемувањето за 4.9% на цените за храната и струјата за малите претпријатија.
Прогноза е инфлацијата да се намали во 2026 година за 3.3%, а во 2027 година за 2.2%.
Стабилен економски раст:
Реалниот раст на БДП изнесувал 3.2% во првата половина од 2025, поддржан од: инвестиции (11.7%) и потрошувачка (2.6%). Растот ќе биде поддржан од изградбата на коридорите 8 и 10д, со најголем придонес во 2027 година. А се очекува просекот на економскиот раст да биде 3.4% за 2026 – 2027 година.
Умерен пад на странските директни инвестиции (СДИ), стабилна девизна врзаност:
Очекувани странските директни инвестиции да се умерени до историски нивоа по 17-годишниот максимум од 7% од БДП во 2024 година, бидејќи недостигот на работна сила и глобалната неизвесност околу царините за автомобилската индустрија го попречуваат инвестицискиот расположение. Сепак, потпомогнати од надворешното задолжување, меѓународните резерви ќе достигнат 5,2 месеци тековни надворешни плаќања до 2027 година и ќе го поткрепат коефициентот на надворешна ликвидност од 145%, поддржувајќи го de facto врзувањето за еврото.
Бавен напредок со пристапување во ЕУ:
Нема значителен напредок поради барањата од Бугарија.
Стабилен банкарски сектор:
Банкарскиот сектор е профитабилен (втор квартал 2025: поврат на просечниот капитал од 16,8%), добро капитализиран (втор квартал 2025: коефициент на капитал од ниво 1 од 19%), со солидна ликвидност, соодветен квалитет на средствата (втор квартал 2025: коефициент на нефункционални кредити од 2,4%) и умерени нивоа на резервации.
ESG – Управување:
Република Северна Македонија има ESG релевантност од „5[+]“ и за политичката стабилност, и за владеењето на правото, институционалниот и регулаторниот квалитет и контролата на корупцијата. Овие резултати ја одразуваат големата тежина што ја имаат Индикаторите за управување поставени од Светската банка (WBGI) во Моделот за суверен рејтинг. Северна Македонија има среден WBGI рејтинг на 51-от перцентил, што одразува неодамнешен рекорд на мирни политички транзиции, умерено ниво на права за учество во политичкиот процес, умерен институционален капацитет, воспоставено владеење на правото и умерено ниво на корупција.
Потврдата на кредитниот рејтинг на „BB+“ со стабилен изглед е значаен сигнал до меѓународните финансиски пазари и инвеститорите дека Република Северна Македонија успешно ја зачувува економската стабилност во услови на глобални предизвици. Оваа оцена е потврда за кредибилноста на економските политики и претставува охрабрување за продолжување на реформите, за јакнење на фискалната дисциплина и за подобрување на конкурентноста на економијата, со крајна цел обезбедување повисок животен стандард за граѓаните и нови можности за развој.
[1] Fitch Ratings, Inc. е американска агенција за кредитен рејтинг.